De verplichting tot het instellen van een ondernemingsraad (OR) in Nederland komt voort uit de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Deze wet is bedoeld om werknemers inspraak en medezeggenschap te geven in het beleid en de besluitvorming van de onderneming waar zij werkzaam zijn.
Verplichting volgens de WOR: Volgens de WOR moet elke onderneming met 50 of meer werknemers een ondernemingsraad instellen. Deze raad vertegenwoordigt de werknemers en moet door de werkgever worden geconsulteerd over bepaalde vraagstukken die de onderneming aangaan, vooral die welke directe gevolgen hebben voor het personeel.
Inhoud van de verplichting: De OR heeft twee hoofdtypen bevoegdheden: adviesrecht en instemmingsrecht.
- Adviesrecht: Hierbij moet de werkgever de OR om advies vragen bij voorgenomen besluiten die kunnen leiden tot verlies van arbeidsplaatsen of een grote verandering in de organisatie of arbeid van werknemers.
- Instemmingsrecht: Dit betreft het recht van de OR om al dan niet in te stemmen met voorgenomen besluiten van de werkgever over bepaalde regelingen op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden of personeelsbeleid.
De OR heeft ook het recht om informatie te ontvangen over diverse zaken die van belang zijn voor het uitoefenen van zijn taken. Dit omvat financiële informatie, toekomstplannen van de onderneming, en dergelijke.
Verplichting in de cao: Hoewel de verplichting om een OR in te stellen voornamelijk uit de WOR voortkomt, kunnen bepaalde aspecten van de werking en bevoegdheden van de OR aanvullend worden geregeld in een collectieve arbeidsovereenkomst (cao). In een cao kunnen bijvoorbeeld specifieke afspraken staan over de samenstelling van de OR, de frequentie van de vergaderingen, extra bevoegdheden van de OR bovenop de wettelijke bevoegdheden, enz. Echter, deze cao-bepalingen mogen niet in strijd zijn met de WOR; ze kunnen enkel dienen om de positie van de OR te versterken of om specifieke procedures te verduidelijken die passen bij de situatie van het bedrijf of de specifieke sector.
Het niet naleven van de verplichtingen uit de WOR door een werkgever kan leiden tot juridische stappen van de zijde van de werknemers of de OR zelf, en kan resulteren in sancties of verplichte naleving van deze regelgeving. Het is dus cruciaal voor organisaties om aan deze wettelijke vereisten te voldoen.